Maxamed Cabdi Xaashi
Waxay ahayd arrin aan in badani ogayn qaradka laga lahaa jeexida xuduuda ingiriisku
calaamadinayay xuduuda u dhaxaysa somaliland iyo ethiopia. Qaybsiga dhulka ee
gumaystaha waxay u eekayd laba qaydhin ku qaybsaday bisayl-ka iskuma cawryaan,
laakiin ta aan marnaba maanka gellin waxay ahayd qaybta libaax ee ay xabashidu ka
heshay dhul boobkaa. Jeexida xuduudan oo dadka qaarkii xilligaa u macnaystay in
dhulka daaqsinka ah iyo dhul deegaanka loo kala seeraynayo, halka dadka qaarkii u
arkayeen in waddo toobiye ah loo samaynayo, laakiin gabayaagii dareenkiisa ka
fiirada dheeraa intaas ee la odhan jiray Maxamed Cabdi Aw Xaashi oo isaga ka biyo
diiday jeexidaa ayaa ku cabiray dareenkiisa gabaygan""Qoonsada halkaas waxa ku jira"
wuxuuna yidhi:
In dhaweydba waataan qarsaday, qiimigii gabaye
Waa laygu soo qaadayaa , waan ka qaw dhigaye
Abidkayba goortaan qabtaan, qurux u yeelaaye
Qaafada horteediyo shirkaan, qun uga sheegaaye
Bal qiyaasa caawana halkaan, uga qormaynaayo
Qoof weeye laba gaal hadday, talo qorsheeyaane
Hindigay qafaasheen beryey, qaran ahaayeene
Qarni malaha Yawguba markuu qaatay keenada,e
Waatii Suweys uu qabsaysay, qamac dharaareede
Waxa horteen sidaa loo qarribay boqol quruumoode
Qoonsada halkaa waxa ku jira qabar laxaad weyne
Qoto iyo Taleexbaa la simay, qaydkan seeraha,e
Sidii qaalmo booliya dhulkii waa la qaybsadaye
Isba qiil banaysuu u yimi qoortan dooga lehe
Wuxuu kuu qabtaba daaye wuu idin qalaayaae
Sin qooreedkan lay dhigay wadadan lay qoqobadeeyay
Hadii aw qushuucdeen berruu qaadan waa imane
Qoonsada halkaa waxa ku jira qabar laxaad weyne
Qunsulkaa la dhigay ceelka Herer qiil kalaa xigiye
Waxba yaanu ii kala qarradhin qoolashaan dego,e
Markuu geed qalloocsamaba waan sii qandhanayaaye
Qayrkay haday toban yihiin qodob ma riixeene
Qanjo uma lahaadeen halkane qaar ayaa wada,e
Qoqobaha dhexdiinaba marbaysugu qudh beeshaane
Qoonsada halkaa waxa ku jira qabar laxaad weyne
Jarmalkii qadiimiga ahaa qoon uunbaw baxaye
Isagaba qasaarii la baday quusay oo sabirye
Waa wixii qatalay reer hindiya quudhsili,idaase
Idinkuna qab laydiin dhigaa moodaysaan quruxe
Markaan qawl idhaahdaba anaa i qabsanaysaane
Waa qasuumo iyo yaab afkaa qidhim i siiseene
Qoonsada halkaa waxa ku jira qabar laxaad weyne
Murtidaa qallooca u rogteen qaradna loo yeelay
Waa qiiro gelinoo dhulkaa laysu qoonsadaye
Aan ku baro qiyaamada ninyahaw ninkii qaalin kaga maalay
Qayrkii ka hadhe waxa tihiin qaday habeenkiiye
Qarqarkaaga marimaysaba igu qardoofteene
Qacdaan anigu eegaa indhaha qaraf ka duulaaye
Qoonsada halkaa waxa ku jira qabar laxaad weyne
Qoomiyad ninkii garanayaa ima qilaafeene
Hadii gaalku uu i qabsado uu qoorta iga gooyo
Qawl nimaan la laabmaynin oon qoofinbaan ahaye
Dadkiise aan u qaysho islahaa qaafilnimadooda
Qufulbaa ku jabanoo ma oga qoonta igu taalle
Qasaaraha ninkii ogi haduu qaban lahaa taase
Quruuntani Allaa garan kolkay qaadan waanada,e
Qodaxdaa xanuunkeedu waa qaamud kuu maqane
Ha qosleene daa ! waa dhawbuu qaxar ka
Gabaygii 2aad ee ku saabsan xuduuda iyo dareenka abwaanka:
Maxamed Cabdi Aw Xaashi ka dib markii uu ku cabiray dareenkiisa gabaygiisa qiimaha
badnaa ee "Qoonsada halkaa waxa ku jira qabar laxaad weyne," ayaa muddo ka bacdi wuxuu
ka digayey toos loo wada arkay. Baando iyo Talyaani ayaa dalkii qabsaday. Waxaa la
yidhi Isaaq hawd laguma arki karo. Isagoo soo qaxiyey geelii ayuu keenay meesha Tuur
loo yaqaan. Dabadeedna gabaygan oohinta ah ayuu tiriyey isagoo ku halqabsaday
inankiisii curad ee Cali wuxuuna yidhi.
1.Caliyoow adduun lagu dhintoo dheeliyaan ogaye
2.Ma dhadhamiyo caanaha liska ah sida dhukaameede
3.sidii dhagar aan qabo oo xabsiga la iga dhawraayo
4.Dharaar iyo habeen faalladan dhabanka haystaaye
5.Dhag markaad tidhaahdaan hurdada, maba dhakoolayne
6.Ka dhabriiray haasaawahaa dholonbiyeyseene
7.Dhalinyaradu hadalkii naxwa ah dheg uma qaadaane
8.Nin dhamaaday baa garanlahaa dhaabadaan odhane
9.Bal dhagaysata caawaan rakibay dhidibadiisiiye
10. Kol haddii dhulkeenii xadkaas dhereran loo yeelay
11. Oo moodhikaar lagu dhibtiray wada dhabbaynaayo
12. Dhallaan weeye kii haybiyaa dhaqasho xoolaade
13. Dhuuryadan dusheenaa garnayl dhacayey saarraaye
14. Waxa dhambaalka lala roorayaa dhinicii Tuureede
15. Dhalankii Hawiye loo qabtaa lay dhexmarayaaye
16. Sidii dhoocil awraan ka baqan dhaan in lay raro’e
17. Baandadan dhabbada joogsatiyo qoriga dhawr qaad ah
18. Inaan dhaxal wareegnaa kuwani meesha loo dhigaye
19. Hadday dhiillo meel soo gashoo khabarka loo dhiibo
20. Dhan kastaba haddii ay tihiyo dhulaan la gaadhaynin
21. Baabuurro dheeraynayaa lagu dhaqaajaaye
22. Oo dheehadoodii isweer lagu dhab siiyaaye
23. Oo dhiidhi kii lagu tuhmana lagu dhirbaaxaaye
24. Dhayal hayga moodina caddaan dhaarsanbaa yimiye
25. Waa duni ninkii dhumuc lahaa dhaatay oo kacaye
26. Af-warqeba cishaa lagu dhugtamay ciidankuu dhuraye
27. Is dhootaalintii reer Walliyo dhirifki beenowye
28. Wuxuu Xayle dhoofka ugu kacay dhuumashuu bidaye
29. Ka dhaqaaqe daarii Shawiyo dheregii fiicnaaye
30. waatay dhalaankiyo hureen ,ooryaha udhaxaye
31. waatii galbeed loo dhuftayey, dhamal u yaaceene
32. Dhirbaaxadii Talyaaniga ayey dhego barjoobeene
33. Annagana dhulkii aan lahayn dhaafabuu yidhiye
34. Habaryoonis oonbay u dhiman dhibica dayreede
35. Geediga caleenweyn ku dhacay dhaafi kari waaye
36. Kuwii harada dhalandhoobin jiray dhamacda jiilaalka
37. Ayey gaaladii dhiifatooy siraw la dhaaftaaye
38. Caynaashihii dhiirranaa dhacarti loo diidye
39. Reer sugulle dhaantada digweyn kagama dheelmaane
40. Dhalooshii farcaamood xeryaha uma dhameeyaane
41. Dhiilaha karuurka ah martida looma soo dhigo’e
42. Dhegcaddii madheedhkiyo la waa dhuubkii geedaha’e
43. Reer daahir beel kama dhisaan dhinacii beereede
44. Dhudhubo iyo buuhoodlayaal laga dhawaateeye
45. Dhulbahantii fallaagada ahaa waa la dhaawacay
46. Halkuu nugulku dhacadiiday iyo dhooddi laga qaadye
47. Aduunyadan ninkii aan ka dhiman dhaygag baa diliye
48. Kolka dhool da’aa Ciidagale kor u dhaguugaaye
49. Iyadoo dhegows iyo burcada dhaayin lagu foofshay
50. Ma dhambalo qolkii gaanihii dhogorta xiisnaaye
51. Dhaameel tolkay wuxu ku furay dhabarkan Tuur weyne
52. Imakay nirgihii dhaadhyi jiray badi u dhuubteene
53. Hadba waxaan ka dheelimanayaa dhabarka raaxayse
54. Dhegxumada ku noolow waxaa dhaanta geerida’e
55. Waagaan dhawaaqaayey een dhego la’ii yeelan
56. Dharaartii hadday ila gartaan lama dhaqaajeene
57. Maantooy dhanaanaataybay dhabanka haystaane
58. Dhammaantiin soomaalaay hadday dholo’di joogtaaye
59. in qiyaamihii dhawyahoon ,dhegiba noolaanin
60. iyo gaalka inaan dhoofinoo,dhidibka loo saaro
61. Labadaas mid uumbay u dhici dhaaxa lala yaabye
Maxamed Ilaahay naxariistii jano haka waraabiyee waxa uu geeriyooday 1942.
gabayadan waxa laga duubay abwaanka weyn ee MASMAS.
Waxaana soo bandhigay :
Bahda Mareegta Farshaxan
oo fadhigiisu yahay Yurub:
Abdoul-Fatah Ibrahim Hassan
School of Physics (Geophysics)
University Science Malaysia
11800 Penang
Malaysia
|